As lotnictwa i automobilizmu

Niemieckie lotnictwo straciło wtedy ponad 60 samolotów. Zginęło z górą 80 lotników Luftwaffe, wielu trafiło do brytyjskiej niewoli, wielu odniosło rany. Ogromną rolę odegrali w tych walkach polscy lotnicy, walczący w Royal Air Forces. Przy okazji 80. rocznicy przypominamy tamte wydarzenia by podkreślić rolę, jaką w Bitwie o Anglię odegrał znakomity automobilista i zarazem as lotnictwa myśliwskiego, pułkownik pilot Wojska Polskiego Wojciech Kołaczkowski (16.04.1908, Moszenki koło Lublina – 19.07.2001, Sarasota, USA).

Kiedy trwała wczesna faza Bitwy o Anglię, jego nie było jeszcze na Wyspach – wtedy dopiero przez całą Europę i przez Północną Afrykę przedzierał się do Wielkiej Brytanii. Gdy tam dotarł – stał się jednym z najlepszych pilotów myśliwskich, dowodził także sławnym Dywizjonem 303.

Był wszechstronnym sportowcem – w 1928 rozpoczął latanie w Aeroklubie Lubelskim, w 1929 wystartował w VIII Rajdzie Monte Carlo czechosłowackim autem Zbrojovka 1100; nie był klasyfikowany z powodu przekroczenia limitu spóźnień, ale specjalną nagrodą został doceniony jako najmłodszy do tamtej pory uczestnik RMC. W II Wyścigu Górskim na Krzyżówce koło Krynicy (2.06.1929) także Zbrojovką podwójnie wygrał kl. 1100 cm³ (i w kategorii wyścigowej, i sportowej). W Międzynarodowym Raidzie AP w 1937 w DKW Meisterklasse zwyciężył w kl. do 1000 cm³, a w 1938 z Janem Ripperem i Renato Ghisalba był w składzie zwycięskiego w punktacji klubowej zespołu Automobilklubu Polski. W XVII RMC (1938) ze Stefanem Pronaszko zajęli 79. miejsce (Lancia Aprilia). Citroënem BL startował w 1939 w XII Międzynarodowym Raidzie AP. Był też członkiem kadry narodowej w strzelaniu do rzutków.

W latach 1925–1929 Kołaczkowski studiował w Wyższej Szkole Gospodarstwa Rolnego w Cieszynie. W latach 1929-1930 odbył szkolenie na obserwatora w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie. Osiadł w rodzinnym majątku Pliszczyn koło Lublina, gospodarował tam przez rok. W 1931 wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, ukończył ją w 1933 jako podporucznik pilot; po promocji trafił do 13 eskadry obserwacyjnej, potem do 114 eskadry myśliwskiej w 1 pułku lotniczym w Warszawie. W 1934 ukończył wyższy kurs pilotażu myśliwskiego, w 1937 został przeniesiony do Dęblina. Został urlopowany w 1938, by kierowa

oficjalnym przedstawicielstwem Citroëna w Warszawie (ul. Ossolińskich 8) z wyłącznością na stolicę i na woj. warszawskie. Do Dęblina wrócił po mobilizacji w końcu sierpnia 1939. W kampanii wrześniowej nie miał okazji walczy

, 19 września przekroczył granicę Rumunii, przedostał się przez Jugosławię i Grecję do Francji. Od marca 1940 był dowódcą grupy pilotów myśliwskich, szkolonych w Afryce Północnej. Po kapitulacji Francji dostał się do Casablanki, następnie do Wielkiej Brytanii. Po szkoleniu myśliwskim trafił do sławnego 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Kościuszki. Pierwszy sukces w dywizjonie odniósł 17.06.1941 – nad przylądkiem Gris Nez zestrzelił samolot Bf 109. Drugiego wroga zniszczył 2 lipca w rejonie Lille. Dzień po drugim zwycięstwie objął dowództwo eskadry, a 21.11.1941 całego 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki. 13.03.1942 zestrzelił nad Hazebrouck Messerschmitta. W czasie wojny przeprowadził 249 loty bojowe. Zajmuje 72. pozycję na Liście Bajana (3 zwycięstwa pewne, 1 prawdopodobne, 2 uszkodzenia). Po wojnie zajął się w Wielkiej Brytanii handlem używanymi autami, a po emigracji w 1948 do USA był w Nowym Jorku przedstawicielem handlowym i kierowcą fabrycznym firm Austin, BMC, Leyland, Jaguar. Działał w Instytucie Piłsudskiego w Londynie, Bratniej Pomocy Kombatantów i Stowarzyszeniu Lotników Polskich. W 1952 jechał w XV Międzynarodowym Rajdzie Alp Marsylia-Cortina-Cannes, jednym z najtrudniejszych rajdów tamtej epoki. Wśród 87 załóg byli m.in. słynni kierowcy F1 Stirling Moss i Mike Hawthorn, Ian Appleyard (rajdowy wicemistrz Europy 1953), Maurice Gatsonides (triumfator RMC 1953). Załoga Wojciech Kołaczkowski/Wanda Kołaczkowska (USA, Sunbeam Talbot MKII) uplasowała się na 21. miejscu.

Zmarł w Sarasota na Florydzie. Prochy złożono 6.09.2001 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera żołnierzy polskich sił zbrojnych na Zachodzie 1939-1945). Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych, a także orderami brytyjskimi i norweskimi.

Grzegorz Chmielewski

Fot. Wikipedia